Internet to potÄga ÂŤ ObserwujÄ, myĹlÄ, piszÄ â serwis Goldenrose
Wschodnia część Ameryki Południowej podlegała Portugalii, istniało tam wicekrólestwo Brazylii. W Ameryce Środkowej miała swe posiadłości Francja – w tym terytorium Saint – Domingu.Największą jednak powierzchnię zajmowały posiadłości podporządkowane Hiszpanii. Były one podzielone na 4 wicekrólestwa:
- La Platy
- Peru
- Nowej Grenady
- Nowej Hiszpanii
Ludność Ameryki Łacińskiej stanowili Kreole, – czyli biali od wielu pokoleń mieszkający w koloniach; a także Metysi, Mulaci i najliczniejsi - Indianie.
Do ograniczenia władzy administracji hiszpańskiej i portugalskiej dążyła głównie ludność kreolska. Przywódcy kreolscy stworzyli ruch niepodległościowy. Ludność indiańska i murzyńska natomiast pozostawała obojętna wobec owego ruchu, dochodziło tylko do ograniczonych terytorialnie rewolt przeciwko wielkim właścicielom ziemskim.
Największą jednakże aktywność przejawiały wyższe warstwy i rodząca się inteligencja kreolska. Dużą rolę odegrał przykład uzyskania niepodległości przez kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej, a później i wiadomości o rewolucji we Francji. W miastach tworzyły się junty, często oparte na wzorach lóż masońskich. Dyskutowano tam o działach twórców Oświecenia, ale także o Deklaracji Niepodległości czy Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
Impulsem do nasilenia dążeń do odrębności stały się wydarzenia z 1808 roku w Hiszpanii, kiedy to Napoleon doprowadził do obalenia Ferdynanda VII Burbona i osadził na tronie hiszpańskim swego brata Józefa. Wystąpienia antyhiszpańskie wówczas zaczęły zmieniać się w ruch antynapoleoński. Wsparcia koloniom udzieliła wielka Brytania, zarówno ze względu na swą politykę, antynapoleońską ale także, dlatego iż miała nadzieje na przyszłe korzyści gospodarcze z handlu z Ameryką Łacińską.
Ruchy niepodległościowe w Ameryce Łacińskiej znacznie różniły się od choćby rewolucji amerykańskiej. Po pierwsze, dlatego, że brak było w samej Hiszpanii tradycji demokratycznych, jak i w jej posiadłościach zamorskich. Państwo absolutystyczne Habsburgów znacznie różniło się od monarchii parlamentarnej, jaką była Wielka Brytania.
W Hiszpanii nie istniało żadne prawo powszechne czy nawet nietykalność osobista jak to było w wielkiej Brytanii.
Wszechwładnie panujący Kościół katolicki nie przypominał ani trochę opartych na swoistym demokratyzmie sekt purytańskich.
W sumie cykl przemian prowadził od hiszpańskiego absolutyzmu przez anarchię do tyranii.
Chciałabym abyśmy w tym temacie porozmawiali o powstawaniu państw niepodległych w Ameryce Łacińskiej.
Chciałabym abyśmy w tym temacie porozmawiali o powstawaniu państw niepodległych w Ameryce Łacińskiej.
Ciekawy temat, który jest jak mi się wydaję warty omówienia. Na początek zacznijmy może ogólnie…
Walkę o wyzwolenie narodowe spod panowania hiszpańskiego rozpoczęła ludność kreolska, a jako przywódca wyróżnił się Simon Bolivar, pochodzący z kreolskiej rodziny ziemiańskiej osiadłej w Wenezueli. Po studiach w Madrycie, podróżował on po USA i krajach zachodniej Europy, gdzie zetknął się z postępowymi prądami społeczno-politycznymi i ruchami wolnościowymi.
Rezultatem ruchu niepodległościowego podjętego przez ludność kreolską w Ameryce Południowej było powstanie samodzielnych państw: Argentyny - 1816r., Chile (1818), Peru (1821), Boliwii (1825), Urugwaju (1826), oraz Wielkiej Kolumbii (1819) która w 1830 r. rozpadła się na Kolumbię, Ekwador i Wenezuelę.
Wrzenia w Ameryce Środkowej doprowadziły też do ogłoszenia niepodległości Stanów Zjednoczonych Meksyku (1821) oraz Republiki Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej (to państwo rozpadło się w latach 30 na Gwatemalę, Honduras, San Salwador, Nikaraguę i Kostarykę).
Równolegle do walk w koloniach hiszpańskich nasiliły się ruchy wolnościowe w Brazylii, uzależnionej od Portugalii. Kiedy nie zechciano dać Brazylii swobód konstytucyjnych wybuchło tam powstanie zbrojne. Po jego zwycięstwie w 1822 Don Pedro przyjął tytuł cesarza Brazylii. W 1825 ostatecznie zerwał z Portugalią usuwając jej wojska ze swojego terytorium.
To może ja zacznę od upadku panowania Hiszpanów w Ameryce Łacińskiej.
Po powrocie na tron Ferdynanda VII nie zmieniło się nic w systemie zarządzania koloniami. W tej sytuacji coraz to nowe prowincje ogłaszały niepodległość. Przywódcami tegoż ruchu byli – na północy – Simon Bolivar, a na południu – Jose de San Martin, zwani później libertynami.
W 1820 roku dwór hiszpański przygotował wielką ekspedycje przeciwko zbuntowanym Kreolom, ale nie dotarła ona do celu, gdyż w tym czasie miało miejsce wystąpienie liberałów hiszpańskich.
Walka o niepodległość toczyła się równolegle w 3 wicekrólestwach. Na północy, czyli w wicekrólestwie Nowej Grenady, w 1810 roku obalono władzę gubernatora hiszpańskiego w Wenezueli i w 1811 roku ogłoszono niepodległość. W 1811 roku. Niepodległość proklamowała też Kolumbia i rozpoczęły się ciężkie walki z Hiszpanami. Na czele wojsk kreolskich stał Bolivar. Zwycięstwo nastąpiło w 1819 roku. W 2 lata później została utworzona Wielka Kolumbia, do której w 1822 roku przyłączył się Ekwador. Państwo to rozpadło się w 1830 roku na Wenezuelę, Kolumbię i Ekwador.
Na południu, czyli w wicekrólestwie La Platy działania zbrojne pod dowództwem Jose de San Martin, trwały do 1810 roku; w 1816 obalono rządy hiszpańskie w Argentynie, a na terenie Paragwaju, którego niepodległość ogłoszono w 1811 roku walka toczyła się Az do 1823 roku. W 1828 roku powstał niepodległy Urugwaj.
Najdłużej Hiszpanie utrzymywali się na terenach wicekrólestwa Peru. Dzięki pomocy wojsk Argentyny z San Martinem na czele uzyskało niepodległość w 1818 roku Chile. Obaj libertatorzy, Bolivar i San Martin, zorganizowali ofensywę przeciw panowaniu hiszpańskiemu w Peru. Zwycięstwo wojsk Bolivara pod Ajacucho w XII 1824 roku przesądziło o losach panowania Hiszpanów. Powstały 2 państwa; na północy zachodzie Peru (1821) a na południowym wschodzie Boliwia (1825), którą nazwano tak na cześć właśnie Bolivara.
W ten oto sposób zakończyło się panowanie Hiszpanów w Ameryce Południowej.
w 1816 obalono rządy hiszpańskie w Argentynie
Najpierw jednak Argentyna musiała uporać się z Brytyjczykami. W 1806 na argentyńskie wybrzeża Buenos Aires dokonano desantu przez flotę brytyjską. Agresorzy zdobyli miasto, jednakowoż wkrótce zostali pokonani przez armię obywatelską. W 1810 antyhiszpańskie powstanie Kreolów obaliło wicekróla (tak też dzień 25 maja jest uznawany za święto narodowe na cześć rewolucji z 1810). W walkach, w których w latach 1814-1815 siłami argentyńskimi dowodził generał José de San Martín (bohater narodowy Argentyny, Chile i Peru), wojska hiszpańskie zostały wyparte z kraju. 9 lipca 1816 kongres przedstawicieli prowincji proklamował w San Miguel de Tucuman niepodległość Zjednoczonych Prowincji La Plata. (święto uzyskania niepodległości).
Kolejne lata Argentyny to jednak czas w którym władza była sprawowana przez dyktatorów.
W latach 1835-1852 władzę dyktatorską sprawował generał Juan Manuel de Rosas, obalony w wyniku przewrotu generała Justo Urquizy, który, po wprowadzeniu w 1853 systemu federalnego, został w 1854 pierwszym prezydentem Konfederacji La Platy.
Równolegle z walkami w Ameryce Południowej toczyła się wojna o niepodległość Meksyku. W 1810 roku na terenie Meksyku, czyli wicekrólestwa Nowej Hiszpanii wybuchło powstanie skierowane przeciw administracji hiszpańskiej, jak i przeciwko kreolskim posiadaczom ziemskim. Był to ruch ludowy, któremu przewodził ksiądz katolicki Migiel Hidalgo y Costilla. Uderzeniem w dzwony w swoim kościele dał on znak do powstania. Do dziś zresztą każdego 15 września w Meksyku biją dzwony o północy na pamiątkę tzw. Grito de Dolores. Powstanie zostało stłumione a jego duchowni przywódcy straceni, ale władza Hiszpanów coraz bardziej słabła. W 1821 roku elita kreolska ogłosiła powstanie niepodległego państwa Meksyk.
Za przykładem Meksyku poszły i inne państwa Ameryki Środkowej. Utworzyły one Zjednoczone Prowincje Ameryki Środkowej, które de facto w latach 30-tych rozpadły się na Nikaraguę, Kostarykę, Salwador, Honduras i Gwatemalę.
W 1821 roku elita kreolska ogłosiła powstanie niepodległego państwa Meksyk.
Tak to prawda Meksyk uzyskał niepodległość. Wówczas to jednak zapoczątkował się okres wielkich przemian w państwie. Wkrótce na terenie całego państwa wybuchła krwawa wojna domowa. Dyktatorem był niejaki Santa Anna. Uwikłał on Meksyk w szereg konfliktów między innymi z USA (1846). Po przegranej wojnie z Amerykanami musiał udać się na wygnanie na Jamajkę. Niebawem jednak bo w 1853 powrócił do Meksyku i ogłosił się dożywotnim dyktatorem. Santa Anna zagarniał pieniądze z budżetu państwa do własnej kieszeni, ponadto sprzedał Stanom Zjednoczonym część terytorium (obecna południowa część stanów Arizona i Nowy Meksyk). Obalono go w 1855 r. w wyniku tzw. "powstania Ayutla", którego głównymi przywódcami byli Benito Juárez i Ignacio Comonfort. Benito Juárez w 1857 ogłosili nową konstytucję i utworzyli rząd, w którym Juarez został wiceprezydentem (prezydentem był wówczas Ignacio Comonfort) i prezesem Sądu Najwyższego. Jednak w grudniu 1857 konserwatyści pod dowództwem generała Felixa Zuloagi wszczęli bunt z poparciem wojska i kleru. Juárez został przez nich aresztowany, ale z niewoli uciekł, przewodząc zwolennikom reform najpierw stanie Queretaro, a następnie w Veracruz. W 1859 podjął radykalną decyzję o konfiskacie majątków kościelnych. Liberałowie ponownie opanowali stolicę kraju w styczniu 1861 a w marcu Juárez został wybrany prezydentem na czteroletnią kadencję. W tym okresie sytuacja kraju była jednak tragiczna. Bankructwo rządu i zniszczona wojną gospodarka zmusiły Juareza do wstrzymania spłaty długów zagranicznych Hiszpania, Francja i Anglia zareagowały na to zajęciem Veracruz w grudniu 1861. Hiszpania i Anglia wycofały się wkrótce z interwencji, jednak Napoleon III marzący o wielkim imperium postanowił opanować cały Meksyk. To był pretekst do stworzenia na terenie Meksyku cesarstwa pod zwierzchnictwem Francji. Cesarzem Meksyku został Maksymilian I.
Zdań kilka należy się też portugalskiemu wicekrólestwu Brazylii. W 1807 roku do tegoż kraju uciekł przed Napoleonem król Portugalii – Jan z rodu Braganca. Powrócił on w 1821 roku do Portugalii, ale zostawił w Brazylii swego syna – Don Pedra jako regenta. W 1822 roku owy syn ogłosił się „konstytucyjnym cesarzem” Brazylii i tym samym zerwał związki z Portugalią. Do 1889 roku Brazylia była monarchią parlamentarną, z silną władzą cesarza, i pod panowaniem Pedra II przeżywała tzw. ”złoty wiek” spokoju wewnętrznego i stopniowego postępu cywilizacyjnego, mimo że towarzyszyło temu nadal zacofanie ekonomiczne. Główny produkt wywozu stanowiła kawa, co powodowało monokulturę w gospodarce. Pod koniec natomiast XIX wieku obok kawy poszukiwanym surowcem stał się jeszcze kauczuk.