Internet to potÄga ÂŤ ObserwujÄ, myĹlÄ, piszÄ â serwis Goldenrose
Obiegową opinią jest, że wigowie mieli sprawować rządy liberalne a torysi konserwatywne.Niemniej sprawa nie wygląda tak prosto, tym bardziej, że mamy jeszcze pojęcia prawicy i lewicy.
A więc tak naprawdę kto był kim?
Dla mnie przeciwko liberalizmowi wigów są:
- imperialistyczna polityka Anglii i Wielkiej Brytanii, nietolerancja wyznaniowa i anglikanocentryzm, gloryfikacja osiągnięć Tudorów, polityczne intrygi sprzyjające wszechwładzy parlamentu i własnej grupy politycznej, skandaliczna polityka przeciwko Szkotom i Irlanczykom
za:
- Bill of Rights, Habeas Corpus Act, powiązania z ideami obywatelskimi
Przeciwko konserwatyzmowi torysów:
- nie mam nic przeciwko :)
za: popieranie arystokracji, popieranie niewolnictwa, popieranie ścisłego monarchizmu, popieranie absolutyzmu w postaci ograniczania praw obywatelskich
No dobrze, a teraz gdzie tutaj lewica i prawica?
Myślę, że praw oczywistych nie ma co przytaczać, ale jeśli już zaszła taka konieczność..
Tak wiec myślę, że należy tu szanownemu przedmówcy przypomnieć, że w Anglii w wieku XVII powstały 2 stronnictwa polityczne, które były prototypem przyszłych Patrii politycznych z okresu demokracji parlamentarnej. Nazwy obu tychże stronnictw bynajmniej nie były przyjemne, były wręcz obelżywe. Mianowicie torysi to tzw. irlandzcy rozbójnicy, katolicy; a wigowie to szydercze określenie szkockiego purytanina. Torysi a także wigowie różnili się w kwestii sukcesji tronu, zgodnie stojąc na gruncie monarchistycznym.
Torysi uważali, że prawo do korony nabywa się przez urodzenie i nie można go kwestionować, natomiast wigowie mając powiązania z purytanizmem, a także liberalizmem i racjonalizmem, uznawali prawo parlamentu do zmiany praw sukcesyjnych, a nawet do czynnego oporu wobec króla.
Początku partii politycznych bynajmniej nie można doszukiwać się w głębokim absolutyzmie, w wieku XVII. Partie przecież polityczne w Anglii zaczęły powstawać u schyłku XIX wieku.
No dobrze, a teraz gdzie tutaj lewica i prawica?
Między pojęciami takimi jak lewica czy prawica w Wielkiej Brytanii istniała płynna, trudna do określenia granica, szczególnie jeśli chodzi o XIX wiek. Przykładem może być np. ustawa o ubogich powstała w gabinecie rządu wigów, która zapewniała pomoc socjalną najbiedniejszym, a finansowana była z budżetu państwa. Dziełem torysów było natomiast ustanowienia prawa do strajków.
Scena polityczna Wielkiej Brytanii do lat 70. XIX wieku była zdominowana przez wigów i torysów. Dopiero kryzys z 1873 roku dał impuls do powstania nowego tworu politycznego nie związanego z wigami czy torysami. W 1884 roku powstało Towarzystwo Fabiańskie założone przez małżeństwo Webberów, które odwoływało się do swego rodzaju lewicowych poglądów. Były to mi. obniżenie czasu pracy, utworzenie systemu ubezpieczeń chorobowych i emerytalnych oraz propozycja wprowadzenia podatku progresywnego od dochodu.
To był swego rodzaju impuls który przyczynił się do krótkiego zaistnienia na arenie politycznej Niezależnej Partii Pracy (1893). Była to partia odwołująca się w czystej postaci do poglądów Marksa. Na jej czele stanął Jenes Keir Hardie. Niebawem partia ta uległa zatraceniu z powodów tego iż ideały marksistowskie nie znajdowały w Wielkiej Brytanii poklasku. Społeczeństwo jednak, w wyniku przemian jakie przeszło w XIX wieku, miał osilne zapotrzebowanie na partię lewicowa. Tą pustkę wypełniła w 1900 roku reformistyczna Partia Pracy, która odrzucała marksizm choć w jej skład weszli przedstawiciele Niezależnej PP.
Partia Pracy po raz pierwszy wzięła udział w wyborach w 1906 roku i od razu weszła do parlamentu.
Po I wojnie światowej partia wigów (czy raczej Partia Liberalna) nie znalazła się w parlamencie, a jej liberalny elektorat przejęła lewicowa Partia Pracy.
To tak w gwoli lakonicznego wyjaśnienia.
Sama ewolucja brytyjskiego systemu politycznego w XIX wieku wydaje się wielce interesująca. Zachęcam wiec do omówienia sceny politycznej która była areną strać wielkich polityków tamtych czasów tj. choćby Artur Wellington.